با توجه به بلایای طبیعی از جمله زلزله، سیل، طوفان یا هر اتفاق غیرطبیعی دیگر موجب میشود تا افراد در هنگام ساخت بنا به مقاوم سازی ساختمان در برابر این موارد توجه داشته باشند. با این حال یکی از مهمترین موارد در کشور ایران توجه به خطر زلزله است که با این وجود لازم به مقاوم سازی سازه های آسیب دیده در برابر زلزله می باشد.
مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله
در هنگامی که صحبت از مقاوم سازی سازه ها و ساختمان ها به میان می آید اولین سوالی که ممکن است در ذهن مخاطب ایجاد شود این است که لازم است مقاوم سازی سازه ها نسبت به چه عواملی باشد؟ با وجود اینکه عوامل مختلف چون سیل، زلزله، طوفان و یا موارد دیگری می تواند در تخریب ساختمان ها موثر باشد طبیعتا توجه به این امر که مقاومت ساختمان در برابر چه امری باید بالا برود حائز اهمیت می باشد. با وجود قرارگیری کشور ایران در پهنه با خطر زلزله بالا و همچنین تجربه های زلزله های قوی در شهرهای مختلف ایران، یکی از مواردی که بسیار مورد توجه مهندسین قرار گرفته است مقاوم سازی سازه ها در برابر زلزله می باشد. زلزله های گذشته در کشور ایران با وجود بافتهای فرسوده شهری و روستایی و ساختمان های قدیمی و غیر مهندسی، موجب ثبت آمار بالایی از تلفات جانی و مالی در کشور ایران شده است. حال به طور کلی میتوان گفت مقاوم سازی سازه ها در دو فاز قبل از حادثه و بعد از حادثه می باشد به صورتی که بهترین زمان برای مقاوم سازی قبل از بروز حادثه است اما در صورتی که سازه مورد نظر در این حادثه دچار خسارت شده باشد تیم ارزیابی در محل حضور یافته و می تواند سازه مورد نظر را در صورت نیاز برای اتفاق ها و زلزله های بعدی با استفاده از انواع روش های مقاوم سازی مقاوم و ترمیم نمایند. حال در این بین تعمیر سطوح با استفاده از ملات و با تور سیمی و بتن پاشی، تقویت سازه های بنایی با استفاده از میلگرد های کامپوزیتی، افزایش بارهای قائم، بزرگ کردن بازشوها، پر کردن بازشوها و…..از جمله روش های مقاوم سازی ساختمان می باشد.
اهمیت مقاوم سازی ساختمان در ایران
با وجود این که گفته شد کشور ایران بر روی کمربند زلزله قرار دارد. طبیعتاً به اهمیت مقاوم سازی ساختمان آسیب دیده در زلزله و به مقاوم سازی سازه ها، قبل از حادثه پی می بریم و از طرفی با وجود اینکه متاسفانه در اجرای ساختمان ها و سازه های مختلف در ایران کیفیت و دقت بالایی به کار برده نمی شود، مشاهده می شود سازه های مختلف نیاز به مقاوم سازی در برابر زلزله دارند و به طور حتم طرح های بهسازی مناسب می تواند ضعف های سازه را در برابر زلزله های احتمالی برطرف کنند و در صورتی که ساختمانی در یک زلزله آسیب ببیند با مقاوم سازی آن می توان از تخریب سازه در زلزله های بعدی جلوگیری نمود. همچنین با وجود پیشرفت هایی که در بحث مهندسی زلزله دیده می شود طبیعتا تغییراتی در آیین نامه های طراحی ساختمان در برابر زلزله ها ایجاد شده و با این وجود بعضی از سازه های قدیمی تر ممکن است نیاز به بهسازی لرزه ای داشته باشند که این بهسازی می تواند قبل آسیب و یا بعد از تخریب ساختمان انجام گیرد.
مقاوم سازی ساختمان های بتنی آسیب دیده در زلزله
با توجه به اینکه به طور کلی ساختمان ها به سه دسته بتنی، فولادی و بنایی تقسیم می شود لازم است بدانید که مهمترین انواع خسارت های به وجود آمده در اجرای سازه های بتنی شامل ایجاد ترک، از بین رفتن پوشش بتنی، کمانش آماتور های اصلی، شکست ها، خستگی در اعضا، ایجاد تنش، تخریب کلیه اعضا و غیره می شود و با وجود این که ساختمان های بتنی در اثر آسیب های جدی ایجاد شده ظرفیت باربری اولیه خود را تا حد قابل توجهی از دست میدهند میتوان گفت این امر اصلی ترین عامل تخریب سازه ها و مرگ و میر های زیاد می باشد که با این حال میتواند با مقاوم سازی سازه ها پس از وقوع زلزله ظرفیت باربری سازه ها را افزایش داده و اطمینان بیشتری از ساختمان در برابر زلزله های بعدی داشت. حال در این بین مهمترین روش های مقاوم سازی ساختمان های بتنی تخریب شده در زلزله شامل مقاوم سازی سازه ها با اضافه نمودن دیوار برشی، مقاوم سازی سازه ها با اضافه نمودن بادبند فلزی، مقاوم سازی ساختمان با استفاده از میراگر، مقاوم سازی سازه ها با استفاده از بادبندهای کمانش، مقاوم سازی با استفاده از جداگرهای لرزه ای و … می شود.
مقاوم سازی ساختمان های فولادی آسیب دیده در زلزله
با وجود این که زلزله به همه سازه ها آسیب وارد می کند و ممکن است با تخریب کامل همراه باشد طبیعتاً مقاوم سازی ساختمان و ترمیم سازه های فولادی آسیب دیده در زلزله نیز حائز اهمیت می باشد. حال مهمترین روشهای مقاوم سازی در سازه های فلزی شامل مقاوم سازی با اضافه نمودن دیوار برشی یا بادبند، مقاوم سازی با استفاده از جداگرهای لرزه ای، مقاوم سازی با استفاده از سیستم های جاذب انرژی، افزودن سیستم سازه ای جدید برای مقابله با نیروی زلزله، کاهش دادن نیروی زلزله وارد بر ساختمان، استفاده از آماتور خارجی، تعمیر و تقویت لرزه ای اعضای ساختمانی موجود و غیره می باشد.
مقاوم سازی ساختمان های بنایی آسیب دیده در زلزله
مشاهده تعداد زیادی ساختمان های بنایی در ایران که بیشتر آنها برای بار های لرزه ای طراحی نشده اند موجب می شود که نیاز به مقاوم سازی داشته باشند. دقت داشته باشید با توجه به اینکه بازسازی و جایگزین کردن ساختمانها به دلایل زیادی امکان پذیر نمی باشد طبیعتا می توان با استفاده از مقاوم سازی ساختمان های غیر مسلح که در زلزله آسیب دیده اند به راحتی از تخریب کامل آن در حادثه های بعدی جلوگیری نمود. در این بین لازم است بدانید سازه های بنایی برای اینکه در برابر زلزله استحکام و مقاومت داشته باشند باید در مقابل بار های لرزه ای به گونه ای شده که دیوار و فونداسیون به سقف پیوسته باشد. حال مهم ترین روش ها برای مقاوم سازی سازه های بنایی تخریب شده در زلزله شامل تعمیر سطوح با استفاده از بتن پاشی و یا ملات با تور سیمی، اصلاح نقاط ترک خورده، افزودن دیوارهای داخلی برای بهبود عملکرد لرزه ای ساختمان، پر کردن بازشوها، افزایش بار قائم، بزرگ کردن بازشو ها، تقویت اتصالات دیوار دیافراگم و ….است.