سازه های چوبی، از سازه های محبوب و مقاوم به شمار می روند. اتصالات سازه های چوبی، سهم مهمی در افزایش این استقامت و هم چنین بهبود عملکرد سازه در برابر عوامل و تنش های متعدد دارد. این اتصالات که در بخش های مختلف یک سازه ی چوبی به کار می روند، انواع گوناگونی دارند. کارایی اتصالات سازه های چوبی در قسمت های مختلف سازه دیده می شود. در واقع طبق دستورالعمل های موجود در ساخت سازه ی چوبی از اتصالات مختلف، استفاده می شود. این مقاله، به این موضوع اختصاص داده شده است.
اتصالات در سازه های چوبی، رمز موفقیت در ساخت این سازه ها
بهترین مصالح در ساخت سازه های چوبی، بدون استفاده از اتصالات مناسب، نمی توانند هیچ گونه کارایی داشته باشند. به عبارتی اتصالات سازه های چوبی، رمز موفقیت در ساخت این سازه های محبوب می باشند. زیرا در صورتی که مقاوم ترین الوار ها در ساخت سازه به کار روند اما اتصال الوار ها چه در سقف، چه در دیوار های سازه و دیگر بخش های آن، به درستی صورت نگرفته باشد، هم با کوچک ترین تنش، می تواند آسیب ببیند و یا حتی تخریب شود، هم باعث کاهش جذابیت در نمای سازه می شود، هم این که در شرایط جوی مختلف مانند ریزش باران، مشکلات متعددی را ایجاد می کند. به همین خاطر است که این اتصالات را لازمه ی عملکرد و بهره وری مطلوب این سازه ها می دانند.
اتصالات سازه های چوبی، شامل چه مواردی هستند؟
اتصالات سازه های چوبی شامل انواع پیچ و مهره، میخ شلیکی، میخ ساده، پیچ چوب ساده، چسب، کام و زبانه ای، اتصالات فلزی، نبشی های مختلف، ورق های آهن گالوانیزه سوراخ دار و ورق های گالوانیزه ی میخ دار و اتصالات فولادی هستند. اتصالاتی مانند میخ و پیچ مهره از ابتدای ساخت سازه های چوبی، مورد استفاده قرار گرفته اند. اما اتصالاتی مانند اتصالات فولادی از به روز ترین و جدید ترین اتصالاتی هستند که در ساخت و استحکام بخشی بیش تر به سازه های مذکور مورد استفاده قرار می گیرند.
استفاده از اتصالات ورق گالوانیزه میخ و سوراخ دار در ساخت سازه های چوبی
اتصالات ورق گالوانیزه میخ دار که جزو اتصالات نوین سازه های چوبی به شمار می روند جهت اتصال خرپایی های سازه و همین طور اتصال تیر ها به یکدیگر در جهت طولی، مورد استفاده قرار می گیرند. گفتنی است که این نوع از اتصالات سازه های چوبی خود انواع مختلفی دارند. برای هدف ذکر شده، نوعی از اتصالات با ضخامت ۵/۱ تا ۵/۲ میلی متر به کار می رود. در صورت کاهش ابعاد اجزای سازه های چوبی، می توان از ضخامت های کمتر این اتصالات بهره گرفت. نحوه ی عملکرد این اتصالات، به صورت برشی می باشد. استفاده از این اتصالات در تولیدات کارخانه ای به وفور دیده می شود.
کاربرد اتصالات پیچ و مهره در سازه های چوبی
پیچ های خود پیچ، یکی از اتصالات پر کاربرد در سازه های چوبی هستند که به منظور متصل نمودن دیوارهای سازه چوبی به یکدیگر، اتصال چهار تراش های چوبی روی بام و زیر لمبه ها مورد استفاده قرار می گیرند. لازم به ذکر است که انواع پیچ و مهره و واشر را در سازه های چوبی سنگین، بیشتر می توان دید تا سازه های چوبی سبک. استفاده از این نوع اتصالات، تابع محاسبات و قوانین خاصی می باشد که در آیین نامه های ساختمانی ذکر گردیده است.
اتصالات رایج در ساخت سازه های چوبی سنگین و سازه های فضاکار چوبی
برخی از اتصالاتی که در سازه های چوبی سنگین و سازه های فضاکار چوبی به کار می روند عبارتند از:
- اتصالات توپی یا همان اتصالات ساچمه ای که پرکاربردترین اتصال در گنبد های چوبی به شمار می روند.
- اتصال ستون یا قوس چوبی به پی های بتنی
- اتصال های گره ای برای سقف
- اتصال های ثابت سنجاقی برای نوک قوس ها
- اتصال های گرهی در سازه های بسیار بزرگ فضاکار
- اتصال میخ های پرچی با واشر گرد روی چوب
اتصالات سراسری، اتصالات گوشه ای و اتصالات سر به سر در سازه های چوبی
اتصالات سراسری، گوشه ای و سر به سر از دیگر اتصالات سازه های چوبی هستند که به طور مختصر در مورد آن ها توضیح داده می شود. اتصالات سراسری در سازه های چوبی شامل دو نوع کلی طولی و عرضی می باشند. اتصال سراسری عرض کنشکاف و قلیف جدا یکی از انواع متداول این نوع اتصالات است که برای ساخت آن لازم است که روی چوب، توسط اره و رنده به طور کامل تسطیح و گونیا شود. هم چنین در ساخت این اتصالات می توان از دستگاه دور کن استفاده نمود. ام دی اف سه میلی متری نیز برای قلیف آن به کار می رود. اتصال عرضی سراسری کنشکاف با قلیف سر خورد نیز نوع دیگری از اتصالات سراسری سازه های چوبی هستند که مشابه اتصال قلیف جدا، ساخته می شوند. تنها تفاوتی که با یکدیگر دارند در این است که یک طرف چوب را به سه بخش تقسیم می نمایند تا باعث ایجاد زبانه شود.
اتصالات سر به سر نیم و نیم با سر زبانه از دیگر اتصالات سازه ی چوبی می باشند که از نظر مراحل ساخت همانند اتصالات نیم نیم هستند. فقط سر چوب ها به کمک اره های پشت دار، چهل و پنج درجه می شود.
اتصالات گوشه ای انگشتی، از اتصالات بسیار محکم گوشه ای دو سطحی به شمار می روند که عموماً ساخت آن ها توسط ماشین آلات صورت می گیرد.
رفتار اتصالات سازه های چوبی
رفتار اتصالات سازه های چوبی را به دو طریق مورد ارزیابی قرار می دهند؛:
- رفتار اتصالات سازه ی چوبی در سیستم باربر ثقلی
- رفتار اتصالات سازه ی چوبی در سیستم باربر جانبی
رفتار اتصالات سازه ی چوبی در سیستم باربر ثقلی به چهار روش بررسی می شود: از طریق اتصال سقف سازه به تیرچه، از طریق اتصال تیرچه به تیرچه ی اصلی در سازه ی چوبی، یا از طریق اتصال تیر به عضو فشاری و یا این که به کمک اتصال عضو فشاری به کف سازه ی چوبی.
جهت بررسی و ارزیابی رفتار اتصالات سازه ی چوبی در سیستم باربر جانبی، لازم است که اتصال عضو های فشاری دهانه ی مهاربندی شده و یا اتصال دیوار های برشی به کف سازه را مورد بررسی قرار داد. در این رابطه بررسی اتصالات عضو های فشاری دهانه ی مهاربندی شده و یا دیوار برشی به شالوده نیز ضروری می باشد.
در این مطلب از وبسایت دانشنامه ساخت و ساز آریا درباره اتصالات سازه های چوبی صحبت کردیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید مطالب دسته سازه چوبی را مطالعه بفرمایید.